Lễ hội miếu Ông Bổn – nét đặc trưng văn hóa người Hoa ở Bình Dương

Lễ hội miếu Ông Bổn được tổ chức luân phiên nhau ở các miếu, mỗi năm có 2 kì cúng lễ đó là vào mùa xuân là ngày 2 tháng Giêng âm lịch và vào mùa Thu là ngày 4 tháng 7 âm lịch. Tuy lễ hội miếu Ông Bổn không có tầm ảnh hưởng như lễ hội chùa Bà Thiên Hậu nhưng lễ hội miếu Ông gắn liền với những người làm nghề lò chén, họ coi trọng nơi nhập cư, họ lập chùa lấy tên vị thần đất (Ông Bổn) nói chung và thờ các vị thánh nhân phù hộ nghề nghiệp cho họ.

Tượng Ông Bổn trong miếu thờ

Giải mã nguồn gốc cái tên miếu Ông Bổn

Ông Bổn – đối với người Hoa có nghĩa là “Ông tổ”. Theo quan niệm của đa số người Hoa thì Ông Bổn chính là “Phước Đức Chánh Thần”. Tuy nhiên, mỗi bang của người Hoa lại có một quan niệm tín ngưỡng Ông Bổn khác nhau.

Đối với người Hoa gốc Phúc Kiến ở Chợ Lớn đã cụ thể hóa Ông Bổn là một vị quan đời Nguyên có tên Châu Đạt Quan. Người Hoa gốc Triều Châu, Hải Nam ở miền Tây Nam bộ lại cụ thể hóa là một người ở đời Minh có tên Tam Bảo Thái Giám Trịnh Hòa hay người Triều Châu (ở Hội An) cụ thể hóa là Phục Ba Tướng quân Mã Viện,… nhưng những người Hoa mang họ Vương gốc Phúc Kiến ở Bình Dương cho rằng Ông Bổn của họ là “Huyền Thiên Thượng Đế”.

Cũng giống như các đền miếu của người Việt thì các miếu thờ Ông Bổn đều tích hợp đa thần như Trương Thiên Sư (Trương Đạo Lăng - đời Hán), Bao Công (đời Tống), Cảnh Chủ Tôn Vương, Linh Từ Tôn Vương, Cửu Thiên Huyền Nữ….

Ở Bình Dương có thể kể tên đến các cung điện thờ Ông Bổn của dòng họ Vương như : Phước Võ điện tọa lạc tại phường Chánh Nghĩa, Tp.Thủ Dầu Một được xây dựng từ năm 1885; Ngọc Hư Cung tọa lạc tại TX. Lái Thiêu được xây dựng vào khoảng năm 1971; Phước Thọ Đường tọa lạc tại xã Hưng Định, TX. Thuận An hay Phước Nghĩa Đường tọa lạc tại Tân Phước Khánh, TX. Tân Uyên.

Lễ rước kiệu Ông Bổn

Nghi thức của lễ hội Miếu Ông Bổn

Lễ hội miếu Ông Bổn ở Bình Dương diễn ra luân phiên hằng năm. Tuy không có quy mô lớn và thu hút đông đảo người Hoa, người Việt như lễ hội chùa Bà Thiên Hậu, nhưng lễ hội gắn liền với nghề nghiệp của những người Hoa làm gốm sứ ở nơi đây. Nếu như lễ hội Thiên Hậu Thánh Mẫu thể hiện rõ tính chất cầu an, cầu mong sự phù hộ thì lễ hội miếu Ông Bổn cũng không kém tính long trọng, đậm chất tri ân, biết ơn thánh nhân, nhớ về cội nguồn, coi trọng nơi nhập cư và cầu mong tiền nhân phù hộ nghề nghiệp cho họ.

Theo tục lệ tín ngưỡng của người Việt gốc Hoa, các vị thần Huyền Thiên Thượng Đế, Quan Âm Bồ Tát, Na Tra Thái Tử và Nam Triều Đại Đế vốn không được thờ cố định ở một địa phương mà tại các miếu thờ được luân phiên rước về thờ trong một năm ở Tp. Thủ Dầu Một, Búng, Lái Thiêu hay Tân Phước Khánh.

Lễ hội được tổ chức vào ngày 25/2 âm lịch hằng năm. Theo tục lệ thì cứ phải cách bốn năm mỗi miếu thờ mới có lễ hội một lần. Lễ hội diễn ra gồm các nghi thức sau:

• Thực hiện các nghi thức cúng tế theo Đạo giáo do các thầy pháp chuyên nghiệp đảm trách.
• Sau các nghi thức cúng tế là lễ rước kiệu các vị thần, kéo dài suốt đêm với hàng chục cây số bao quanh khu vực dân cư, không khí hết sức tưng bừng, náo nhiệt và hoành tráng.

Ngoài ra, trong lễ hội còn có hát Hồ Quảng, múa cù, múa lân sư rồng, đặc biệt là múa hẩu thu hút đông đảo người xem.

Lễ hội miếu Ông Bổn ở Bình Dương tuy chỉ là lễ hội mang tính đặc trưng của một dòng họ, một nghề nghiệp, một bang khác nhau nhưng nó đã thu hút được một cộng đồng đông đảo dân cư người Hoa và cả người Việt cùng tham gia hưởng ứng và trở thành những ngày lễ hội quan trọng trong năm, trong đời sống văn hóa tâm linh của người dân Bình Dương nói chung và người Hoa nói riêng.

Xem thêm:

• Điêu khắc gỗ - Nghề truyền thống của Bình Dương
• Lễ hội trái cây Lái Thiêu – Nét văn hóa đặc trưng từ bao giờ không ai hay biết
• Lễ hội chùa Bà – Nét văn hóa từ lâu đời của người Việt gốc Hoa tại Bình Dương